Φίλτρα Νερού : Πόσο χρήσιμα είναι??



Το νερό αποτελεί βασική πηγή ζωής και υγρό ζωτικής σημασίας για κάθε οργανισμό. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, το νερό καταναλώνεται για την παροχή πόσιμου νερού στα σπίτια, στο εμπόριο, στη βιομηχανία ενώ ένα μικρό ποσοστό χρησιμοποιείται για την παρασκευή τροφίμων.

Η ποιότητα του πόσιμου νερού καθορίζεται από κάποιες φυσικοχημικές και μικροβιολογικές παραμέτρους, όπως βαρέα μέταλλα, ιχνοστοιχεία, οργανικές ενώσεις,ολικά αιωρούμενα στερεά (TSS), θολότητακαι κολοβακτηρίδια, E. coli, παθογόνα είδη βακτηρίων, ιοί, παράσιτα, πρωτόζωα, αντίστοιχα. Το νερό πριν φθάσει στην βρύση του καταναλωτή, ως καθολικός διαλύτης, έρχεται σε επαφή με διάφορες οργανικές ουσίες, αέρια και μεταλλεύματα προκαλώντας υποβάθμιση της ποιότητάς του (χρώμα, άσχημη γεύση μυρωδιά, επιπτώσεις στην υγεία). Επιπλέον η γεωλογία κάθε περιοχής, το οικοσύστημα, η κατάχρηση και οι ανθρώπινες χρήσεις (διασπορά λυμάτων, βιομηχανική και ραδιενεργή ρύπανση) μπορεί να αλλοιώνουν την ποιότητα του πόσιμου νερού.
Τα κράτη προκειμένου να διασφαλίσουν την υγεία των πολιτών εκδίδουν σχετικές αποφάσεις, που αφορούν την ποιότητα του πόσιμου νερού. Η τοπική αυτοδιοίκηση, οι δήμοι και οι εταιρείες ύδρευσης, επιχειρούν να παρέχουν καλής ποιότητας πόσιμου νερού, ακολουθώντας τους κανονισμούς και τους νόμους.
Η χρήση του χλωρίου ως απολυμαντικό μέσο στο δίκτυο ύδρευσης είναι ευρέως διαδεδομένη λόγω του χαμηλού κόστους και της υψηλήςαποδοτικότηταςτου. Παρά το γεγονός ότι το χλώριο είναι αποτελεσματικό για βακτήρια, έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα κατά των παθογόνων πρωτόζωων που σχηματίζουν ωοκύστεις (Giardia, Cryptosporidium). Επιπλέον, το βασικό μειονέκτημα του χλωρίου, είναι ότι αντιδρά με φυσικές οργανικές ενώσεις στο νερό και σχηματίζει δυνητικά επιβλαβή χημικά υποπροϊόντα όπως τριαλογονομεθάνια (THMs), τα οποία είναι καρκινογόνα.
Σήμερα στο εμπόριο υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες καθαρισμού του πόσιμου νερού για τη βελτίωση της ποιότητάς του. Οι πιο συνηθισμένες κατηγορίες είναι: Τα φίλτρα κοκκώδους ενεργού και πεπιεσμένου άνθρακα,τα κεραμικά φίλτρα, η απόσταξη, η αντίστροφη ώσμωση, η ιοντο-εναλλαγή, οι συσκευές αποσκλήρυνσης, η χρήση KDFρητίνης, η χρήση συσκευών ιονισμού, η απολύμανση με υπεριώδες (UV) ή όζον(O3). Παράλληλα υπάρχουν και εξειδικευμένα φίλτρα καθαρισμού για την απομάκρυνση σιδήρου, μαγγανίου καιυδρόθειου από το νερό.
Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου καθαρισμού εξαρτάται από τρεις παράγοντες: (1) την ποιότητα του πόσιμου νερού της περιοχής (2) το κόστος και η λειτουργία της τεχνολογίας και (3) τα κέρδη για την υγεία που θα υπάρξουν από την εγκατάσταση της τεχνολογίας.
Επιπλέον, υπάρχουν τρεις παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη ναγορά κάποιας τεχνολογίας: Το κόστος αντικατάστασης των φίλτρων, η εγγύηση του συστήματος, και η αξιοπιστία της εταιρείας κατασκευής τους.
Καμία από τις μεθόδους απολύμανσης και καθαρισμού του νερού δεν μπορεί να απομακρύνει όλους τους μολυσματικούς και ρυπογόνους παράγοντες από το πόσιμο νερό. Η εγκατάσταση φίλτρων κακής ποιότητας και η κακή συντήρησή τους όμως οδηγούν στην περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, ενώ μελέτες έδειξαν πως τα συγκρατούμενα βακτήρια στην επιφάνεια των φίλτρων είναι πιο ανθεκτικά στην απολύμανση.
Η αναγνώριση και η αδειοδότηση των φίλτρων εξετάζεται από δημόσιους φορείς, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία του καταναλωτή και η δημόσια υγεία. Οι πολίτες αν αποφασίσουν να προμηθευτούν ένα φίλτρο, θα πρέπει να εξετάζουν τα παραπάνω μειονεκτήματα και να επιλέγουν το κατάλληλο για την περίπτωσή τους, χωρίς να εντυπωσιάζονται από τη διαφήμιση.
Τα φίλτρα άνθρακα είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος καθαρισμού του νερού χρησιμοποιώντας τον άνθρακα ως μέσο προσρόφησης για την απομάκρυνση προσμείξεων και ακαθαρσιών. Τα φίλτρα άνθρακα είναι αποτελεσματικά για την εξάλειψη του χλωρίου και των παραγώγων του, ιζημάτων και πτητικών οργανικών ενώσεων στο νερό. Συγκρατούν τις κύστες παρασίτων, βελτιώνουν την γευστικότητα με την απορρόφηση των οσμών και απαλλάσσουν το νερό από βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, χαλκός). Επίσης δεν δεσμεύουν διάφορα ιχνοστοιχεία(όπως διαλυμένο ασβέστιο, μαγνήσιο), διατηρώντας την ποιοτική σύσταση του νερού. Φίλτρα άνθρακα υπάρχουν σε πολλές μορφές, σπάνια όμως πληρούν όλες τις λειτουργίες ταυτόχρονα, ωστόσο πιο αποτελεσματικά θεωρούνται εκείνα που έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια. Σημαντικό μειονέκτημα των φίλτρων αυτών είναι η απόφραξη των κόκκων άνθρακα και η ανάπτυξη μικροοργανισμών (Legionellaspp., Pseudomonasspp.) στην επιφάνεια τους, καθιστώντας τα, επιβλαβή για την υγεία. Επιπλέον η συσσώρευση οργανικής ύλης στο φίλτρο μπορεί να ενισχύσει τον αποικισμό βακτηρίων σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Επιπλέον η αποτελεσματικότητάτουςμειώνεταιδραστικάσε σύντομο χρόνο και τα φίλτρα πρέπει να αλλάζουν τακτικά.
Η απόσταξη είναι μια ακριβή μέθοδος που θερμαίνει το νερό και βοηθάει στη απομάκρυνση κάποιων ρυπογόνων ουσιών/βακτηρίων. Η απόσταξη συνήθως εφαρμόζεται στα εργαστήρια αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιπτώσεις που το πόσιμο νερό έχει μεγάλες ποσότητες μεταλλικών στοιχείων. Σημαντικά μειονεκτήματα είναι το κόστος συντήρησης, οι κατασκευαστικές δυσκολίες που βοηθούν στην ανάπτυξη βακτηρίων, ο μεγάλος χρόνος απολύμανσης και τέλος η μεγάλη κατανάλωση νερού.
Η αντίστροφη ώσμωση χρησιμοποιεί ημιπερατές μεμβράνες συγκεκριμένων πόρων. Μειονέκτημά της είναι ότι είναι ακριβή τεχνολογία, απομακρύνει όλα τα μεταλλικά στοιχεία αλλοιώντας τη θρεπτική αξία του νερού.
Η χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας βοηθάει στη θανάτωση των μικροβίων και όχι των χημικών σουσιών και για αυτό συνήθως συνδυάζονται με τα φίλτρα ενεργού άνθρακα. Μεγάλο μειονέκτημα είναι ότι δεν έχουν επιτυχία σε νερό με υψηλή θολερότητα, ότι αποτελεί ακριβή τεχνική και δεν βοηθάει στη χημική ρύπανση.
Ο οζονισμός καθαρίζει από τα βακτήρια αλλά δεν απομακρύνει τις χημικές ουσίες. Συνήθως συνδυάζεται με τα φίλτρα ενεργού άνθρακα. Είναι ακριβή μέθοδος και μπορεί να δημιουργήσειπαραπροϊόντα όπως φορμαλδεϋδη ή κετόνες.
Σήμερα κυκλοφορούν διάφορα φίλτρα και για διαφορετικές χρήσεις. Αυτό που σίγουρα πρέπει να κάνει ο πολίτης είναι να ενημερώνεται για τη χρήση του κάθε φίλτρου- δεν είναι όλα τα φίλτρα για όλες τις χρήσεις και να προσέξει να τηρεί συστηματικά τις οδηγίες λειτουργίας και συντήρησης του φίλτρου.
*Από την Έντυπη Έκδοση- Ιατρικό Ένθετο – “Λόγοι Υγείας”
12-07-2018
Του
ΑΠ. ΒΑΝΤΑΡΑΚΗ
καθηγητή Υγιεινής